تزریق دیسپورت و بوتاکس

سم بوتولینوم (Botulinum toxin) که با نام تجاری بوتاکس ( Botox) در ایران معروف است از سم باکتری کلستریدیوم تهیه و برای فلج موقت عضلات تزریق میشود.

تاریخچه
 
سم بوتولینیوم مثل داروهایی از قبیل دبژیتالیس و آتروپین ، از ترکیبات طبیعی می باشد که ابتدا بعلت خواص سمی مورد توجه قرار گرفتند ولی امروزه بعنوان دارو استفاده می شوند.این سم ابتدا در مسمومیتهای ناشی از عدم نگهداری صحیح غذا در اوایل قرن نوزدهم میلادی شناسایی شد. در سال1822 برای اولین بار تاثیر این سم بر روی سیستم عصبی در اثر مصرف سوسیس شناخته شد. این مسمومیت بوتولیسم (Botulism ) نام گرفت.
 
درسال 1895 باکتریها بعنوان عامل بوتولیسم شناخته شدند. در دهه 1940 سم بوتولینیوم تیپ A جدا و تخلیص شد. در دهه 1960 مطالعاتی در مورد اثرات این سم برروی عضلات حیوانات انجام شد. در دهه 1970 این دارو برای اولین بار بر روی بیماران دچار لوچی چشم (استرابیم) آزمایش شد و در سال 1989 با نام Oculinum توسط سازمان غذا و داروی آمریکا FDA) ) در درمان لوچی چشم (استرابیسم) و اسپاسم پلکها (بلفارو اسپاسم) مورد تائید قرار گرفت. این ترکیب بعدها توسط شرکت آلرگان (Allergan) تصاحب شد و با نام بوتاکس (BOTOX ) از اواخر سال 1980 درمان اصلی اسپاسم های موضعی عضلات (focal dystonia) و دردهه اخیر درمان کمکی مهمی در اسپاسم های عضلانی بزرگسالان و فلج مغزی کودکان بوده است . سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال 2002 استفاده از بوتاکس بنام Botox Cosmetic را برای بهبودی موقتی در ظاهر خط اخم متوسط تا شدید در بیماران 18_65 ساله تائید کرد.
 
در سال 2004 ،FDA مصرف بوتاکس را برای درمان تعریق بیش از حد زیر بغل (Primary axillary hyperhidrosis ) تائید کرد.
 
بوتولیسم 
 
بوتولیسم یک بیماری فلج کننده جدی و نادر است که به وسیله سم حاصل از باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد می‌شود. سه نوع عمده بوتولیسم عبارتند از: بوتولیسم غذایی که با خوردن غذاهای حاوی سم ایجاد می‌شود. بوتولیسم زخم که حاصل عفونی شدن زخم با باکتری کلستریدیوم بوتولینم است. بوتولیسم نوزادان که با مصرف ذرات حاوی باکتری ایجاد می‌شود.۷ نوع زهرابه بوتولیسم شناخته شده‌اند که با حروف Aتا Gنشان داده می‌شوند. تنها انواع A، B، E، Fدر انسان سبب بیماری می‌شوند.
 
کاربردها 
 
سم بوتولینوم با فلج عضلات زیرپوستی برای صاف کردن چین و چروک‌های صورت و ایجاد ظاهری جوان‌تر در افراد به کار می‌رود؛ مانند چین و چروک‌های ناشی از اخم کردن که در بین ابروها یا روی پیشانی ایجاد می‌شوند و چروک‌های اطراف چشم و دهان که در موقع خندیدن ظاهر می‌شوند. بوتاکس در برخی موارد برای کاهش میزان تعریق در کف دست‌ها یا زیر بغل نیز استفاده می‌شود. بوتاکس در درمان لوچی ، بلفارواسپاسم ، میگرن مزمن و دیستونی نیز کاربرد دارد.
 
کاندیداهای تزریق بوتاکس
 
کاندیداهای ایده آل برای تزریق بوتاکس افرادی هستند که چین و چروک در صورت داشته و تمایلی به انجام جراحی پلاستیک صورت نمی باشند.
 توصیه میگردد که در خانمهای باردار از تزریق بوتاکس پرهیز شود ; هر چند که اثرات آن بر روی جنین هنوز مشخص نمی باشد. برخی از بیماران عصبی عضلانی  نیز کاندید خوبی برای تزریق بوتاکس نمی باشند.
بوتاکس در تمامی افراد (زن و مرد) سنین بین 18 تا 65 ساله بطور موفقیت آمیزی تست شده است.
 
موارد مهمی که قبل از تزریق بوتاکس باید مورد توجه قرار گیرد
 
- عوارض تزریق بوتاکس و چگونگی اثر آن.
- اطمینان از آنکه پزشکتان در خصوص تزریق بوتاکس تجربه لازم را داراست.
- اگر باردارید یا فکر میکنید که ممکن است که باردار باشید از تزریق بوتاکس خودداری کنید.
- اگربه کودک خود شیر میدهید از تزریق بوتاکس پرهیز نمایید.
- اگر آنتی بیوتیک مصرف میکنید , پزشک خود را در خصوص آن مطلع کنید.
- اگر به داروهای آمینوگلیوکوزید از جمله جنتامایسین یا کلرامفنیکل حساسیت دارید پزشکتان را از این موضوع مطلع نمایید.
- اگر دچار بیماریهای عصبی عضلانی هستید پزشک خود را از این مشکلتان آگاه سازید.
 
مکانیسم اثر
 
بوتاکس پس از تزریق، جذب عضله می‌شود و در انتهای اعصابی که فرمان انقباض را به عضلات می‌رسانند مستقر می‌شود. در این محل بوتاکس از آزاد شدن یک واسطه شیمیایی به نام استیل کولین- که مسئول انقباض عضلانی است- جلوگیری می‌کند، در نتیجه دستور انقباض به عضله نمی‌رسد و در حقیقت نوعی فلج عضلانی موقت ایجاد می‌شود که 3 تا 6 ماه طول می‌کشد.
 
مزایای تزریق بوتاکس
 
- تزریق بوتاکس زمان زیادی را نمیگیرد و نیازی به بیحسی نمی باشد و بیمار می تواند تقریبا" بلافاصله فعالیت معمول خود را داشته باشد.
- اثرات تزریق بوتاکس در مدت زمان کوتاهی خود را نشان میدهد ( 5-3 روز بعد از تزریق) و برای 4-3 ماه دوام می آورد.
- تزریق را میتوان تکرار نمود و با تکرار تزریق ماندگاری بیشتر خواهد شد.
- با  تزریق بوتاکس در ناحیه زیربغل ; کف دست و پا تعریق در آن نواحی کاهش می یابد.
- با رفع چروک ظاهر پوست بهتر میگردد.
-  تزریق بوتاکس سردردهای میگرنی را تسکین می بخشد.
 
عوارض
 
از آنجا که بوتاکس عمدتاً جذب عضلات محل تزریق می شود و مقادیر بسیار ناچیزی از آن وارد گردش خون می گردد، با دوزی که برای بازکردن چروک‌ها به کار می‌رود، تقریباً هیچ عارضه مهمی ایجاد نمی‌کند. البته مثل هر تزریق دیگری ممکن است سوزش و قرمزی خفیفی در محل تزریق ایجاد کند که پس از چند ساعت خودبه‌خود برطرف می‌شود. به علاوه در برخی از افراد پس از تزریق بوتاکس، سردرد یا تهوع خفیف یا علائم سرماخوردگی ایجاد می‌شود که معمولاً طی 2 تا 3 روز بهبود می‌یابد.
 
هر چند تزریق بوتاکس عارضه جسمی مهمی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند باعث افتادگی پلک ، فقدان جلوه عضلات صورت و ایجاد حالت انجماد در افراد شود.